Ommermars – waar mens en natuur samenkomen
Interview met Hein Kuijper
Op de fiets van Natuurbegraafplaats Hoogengraven naar de Ommermars, een rit van zo’n vijf kilometer. Een prachtige route in de buurt van de Hessenweg, een internationale handelsroute uit de 18e eeuw tussen Duitsland, Hanzestad Zwolle en verder. Hier woont Hein Kuijper, mede-initiatiefnemer van de Ommermars (vanuit de vereniging Natuur en Milieu de Vechtstreek) en een echte natuurman in hart en nieren. 
Bij aankomst in het gebied zie ik hem al lopen: een man met wandelstok en een alerte blik. Zijn ogen twinkelen en met een stevige handdruk stelt hij zich voor. Hij wijst naar zijn schouder en zegt lachend: “Hier zit m’n knopje, hoor. Druk me maar uit als ik te veel praat”. Het is meteen duidelijk: dit wordt een gesprek vol bevlogenheid.
Hein groeide op in een ondernemersgezin, maar zijn hart lag altijd bij de natuur. Vogels spotten, struinen, ontdekken. Hij volgde een landbouwopleiding en de Bosbouw en Cultuurtechnische School met specialisatie natuurbeheer. Hij heeft gewerkt bij Staatsbosbeheer en het Ministerie van Landbouw. Via een omweg door Nederland streek hij uiteindelijk met zijn vrouw Tineke in Ommen neer, waar ze nu al ruim veertig jaar wonen en hun drie kinderen grootbrachten.
“De Ommermars is in het Natuurnetwerk Nederland (NNN) bestemd als natuurgebied, maar werd lange tijd intensief gebruikt door landbouw”, vertelt Hein. Samen met anderen besloot hij in 2014 een burgerinitiatief te starten om een natuurbelevinggebied te maken bij de bebouwde kom Ommen. Acht jaar later, in 2022, werd de Ommermars feestelijk geopend. “We zijn met scholen en buurtbewoners om tafel gegaan. Kinderen mochten ontwerpen maken. Hun onbevangen blik was een inspiratie. Het winnende ontwerp van het natuurlijk speelterrein had de vorm van een Vechtdalanjer met een fort in het midden”.
De aanpak was integraal: overheden als gemeente, provincie en waterschap werden betrokken. Net als bewoners, ondernemers- uit de landbouw en recreatiesector, scholen en vertegenwoordigers van natuur-, gehandicapte-, scouting- en kinderopvang. In 2015 werd de stichting Burgerinitiatief Ommermars opgericht, die nog altijd toeziet op de invulling en het beheer van het gebied. Hein werkte in zijn loopbaan veel aan vergelijkbare projecten. Die kennis kwam nu goed van pas.
Het gebied is ongeveer 25 hectare groot en werd door de provincie Overijssel aangekocht in het kader van de toenmalige Ecologische Hoofdstructuur (EHS), nu NNN genoemd. Na de inrichting door het burgerinistiatief richt het noordelijke deel zich op speelnatuur, waterbeleving, een strand en grote waterplas met vogelkijkhut. Het zuidelijke deel is een glooiend landschap met rivierduinen, zandige oevers en een Vechtmeander met moeras begroeiing. Hier ligt ook een rustgebied waar de natuur voorrang krijgt. In de oosthoek ligt een roggeakker en een hondenuitlaatgebied.
“We willen dat mensen hier kunnen ontdekken, verwonderen, genieten. Laat je prikkelen door wat de natuur laat zien. Geniet van de zeldzame sleedoornpage, ruik de zeer bedreigde paarse polei en tijm, hoor het metaalaachtige geluid van de fel azuurblauwe ijsvogel of de raspende roep van de oeverzwaluw. In het voorjaar staan-, in roggeakker, de felblauwe korenbloem, roze klaproos of gele ganzenbloem in bloei, en wie geluk heeft, ziet een otter of een bever.”
Vechtanjer (roze) Weegbree Wilde tijm
Ook aan educatie wordt gedacht. “Wij willen de binding van de inwoners, bezoekers en kinderen met de Ommermars versterken. JD Educatie ontwikkelt en begeleidt samen met basisscholen en ons een geïntegreerd lesprogramma,. Kinderen kunnen dan buiten leren: dat mensen, dieren en planten in wisselwerking staan met elkaar en hun omgeving. Zij krijgen meer kennis en inzicht in processen uit de levende en niet-levende natuur en hun relatie met omgeving en milieu. Maar ook even gewoon stilzitten in de natuur. Wat hoor, voel, ruik en zie je?” vertelt Hein.
Een belangrijke bijdrage aan de realisering van het burgerinitiatief Ommermars is geleverd door de Stichting Heidehof/Natuurbegraafplaats Hoogengraven. Om de natuurbegraafplaats te realiseren moest Stichting Heidehof van de provincie en gemeente, naast de verbetering van de natuurkwaliteit op de het terrein van de beoogde natuurbegraafplaats , investeren in nieuwe natuur. Dat werd het project Burgerinitiatief Ommermars. “We hebben een vergelijkbare filosofie,” zegt Hein. “Hier in de Ommermars schept de mens natuur om van te genieten en te leren, daar op Hoogengraven keren we terug naar de natuur. De cirkel van het leven.”
De provincie verlangde van Heidehof (waar Natuurbegraafplaats Hoogengraven onder valt) dat er – naast de verbetering van de natuurkwaliteit op het terrein van de beoogde natuurbegraafplaats – geïnvesteerd werd in nieuwe natuur. Dat werd het project Ommermars. “We hebben een vergelijkbare filosofie”, zegt Hein. “Hier in de Ommermars schept de mens natuur om van te genieten en te leren, daar op Hoogengraven keren we terug naar de natuur. De cirkel van het leven”.
De Ommermars kan bestaan dankzij subsidies van Gemeente Ommen en provincie en groene doelen fondsen en de inzet van talloze vrijwilligers: van onderhoud en vogeltellingen tot rondleidingen en educatie. Staatsbosbeheer beheert het zuidelijke deel, Landgoed Heidehof was verantwoordelijk voor de verwerving en inrichting van het noordelijke deel. Er is een gezamenlijk beheerplan opgesteld.
In de Ommermars is ruimte voor verwondering en verbinding. Een plek waar mensen, jong en oud, zich opnieuw kunnen leren verhouden tot de natuur. Zoals Hein zegt: “Als je goed kijkt, nodigt de natuur je uit. Altijd”.
Over de Ommermars
- Gebied van ca. 25 hectare aan de rand van Ommen
- Bestemd als natuurgebied, vroeger particulier boerenland
- Burgerinitiatief gestart in 2014, opening in 2022
- Samenwerking tussen burgers, overheden en natuurorganisaties
- Inrichting: speelnatuur, waterbeleving, rust- en natuurgebieden
- Educatief programma in ontwikkeling voor basisscholen
- Partners: Stichting Burgerinitiatief Ommermars, Staatsbosbeheer en Stichting Landgoed Heidehof
Het bericht Ommermars – waar mens en natuur samenkomen verscheen eerst op Natuurbegraafplaats Hoogengraven.
Geplaatst in Hoogengraven